<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Partilerin seçim vaatleri derleyen ve inceleyen <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/vaat" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Vaat</a> yayını, AK Parti hükümetinin doğaya yönelik vaatlerini ve aksiyonlarını ele alıyor.</h3><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Sesi Duyulmayanlar #4: DoğaYazı: Zeynep KurtDoğanın tahribatı yeni değil elbette ancak gündem maddesi hâline gelmesine yeni diyebiliriz. İnsanlık olarak doğaya verdiğimiz zararı ancak bu zarar gözümüze batmaya başladıktan sonra anlayabildik. Ekoloji örgütlerinin on yıllardır verdiği mücadeleyi anlamamız için belki de geri dönülemez bir yola girmemiz gerekti ve bu yolun sonunda çevre artık değişimden bahsederken en temel gündemlerimizden biri oldu. Son yıllarda Türkiye’de bu sorunu gözümüze sokan çok büyük birkaç olay yaşadık: Marmara denizindeki müsilaj ve geçen yaz boyu Akdeniz'i&nbsp;çepeçevre saran orman yangınları, bununla beraber sürekli kirlenen hava, sularda ve karada azalan canlı çeşitliliği, yanlış politikalar sebebiyle sular altında kalan binlerce yıllık Hasankeyf ve Tuz Gölü çevresinde&nbsp;ölü bulunan 5 binin üzerinde flamingo... Bütün bunlar bize bir şey söylüyor: Çevre politikalarımızı güçlendirmeli, bunu ana hedeflerimizden biri hâline getirmeli ve doğal mirasa bütünlüklü bir şekilde sahip çıkmalıyız. Bunu aklımızda bulundurarak gelin son yirmi yılda çevre adına neler vaat edilmiş, neler yapılmış, neler yapılmamış beraber inceleyelim."Ormanları Arttıracağız" Vaadi&nbsp;AK Parti, 2023 Vizyonu&nbsp;isimli belgesinde ormanlar adına şunları söylüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(239, 254, 117); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(239, 254, 117); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kent ormanı sayısını ise iki katına çıkaracağız.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman alanlarımız, ülkemizin yüzde 30’u olan 23,3 milyon hektara ulaşacak.</li></ul></blockquote>Öte yandan 6831 sayılı Orman Kanunu&nbsp;olarak da bilinen kanunun verdiği hukuki alan ile ormanların “kamu yararı”, “ mecburiyet” gibi gerekçelerle ormanları kullanıma açma izni hükümette. Cumhuriyet gazetesi yazarı Miray Özbilek’in haberine göre 2013-2021 yılları arasında AK Parti iktidarı ormanlık alanların 334 bin 35 hektarlık kısmını "kamu yararı” için kullanıma açtı. Bu, orman arazisi olup farklı amaçlarla kullanılan arazilerin yüzölçümünü 2021 yılı itibariyle 739 bin hektara çıkarmıştı.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/i/sesi-duyulmayanlar-4-doga" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını oku</a>

Editörün Seçkisi

Doğanın tahribatı yeni değil elbette ancak gündem maddesi hâline gelmesine yeni diyebiliriz. İnsanlık olarak doğaya verdiğimiz zararı ancak bu zarar gözümüze batmaya başladıktan sonra anlayabildik. Ekoloji örgütlerinin on yıllardır verdiği mücadeleyi anlamamız için belki de geri dönülemez bir yola girmemiz gerekti ve bu yolun sonunda çevre artık değişimden bahsederken en temel gündemlerimizden biri oldu. Son yıllarda Türkiye’de bu sorunu gözümüze sokan çok büyük birkaç olay yaşadık: Marmara denizindeki müsilaj ve geçen yaz boyu Akdeniz'i&nbsp;çepeçevre saran orman yangınları, bununla beraber sürekli kirlenen hava, sularda ve karada azalan canlı çeşitliliği, yanlış politikalar sebebiyle sular altında kalan binlerce yıllık Hasankeyf ve Tuz Gölü çevresinde&nbsp;ölü bulunan 5 binin üzerinde flamingo... Bütün bunlar bize bir şey söylüyor: Çevre politikalarımızı güçlendirmeli, bunu ana hedeflerimizden biri hâline getirmeli ve doğal mirasa bütünlüklü bir şekilde sahip çıkmalıyız. Bunu aklımızda bulundurarak gelin son yirmi yılda çevre adına neler vaat edilmiş, neler yapılmış, neler yapılmamış beraber inceleyelim.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Ormanları Arttıracağız" Vaadi&nbsp;</h3>AK Parti, 2023 Vizyonu&nbsp;isimli belgesinde ormanlar adına şunları söylüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kent ormanı sayısını ise iki katına çıkaracağız.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman alanlarımız, ülkemizin yüzde 30’u olan 23,3 milyon hektara ulaşacak.</li></ul></blockquote>Öte yandan 6831 sayılı Orman Kanunu&nbsp;olarak da bilinen kanunun verdiği hukuki alan ile ormanların “kamu yararı”, “ mecburiyet” gibi gerekçelerle ormanları kullanıma açma izni hükümette. Cumhuriyet gazetesi yazarı Miray Özbilek’in <a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/orman-yasasi-akp-doneminde-40a-yakin-degisiklige-ugradi-1825056" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haberine göre</a> 2013-2021 yılları arasında AK Parti iktidarı ormanlık alanların 334 bin 35 hektarlık kısmını "kamu yararı” için kullanıma açtı. Bu, orman arazisi olup farklı amaçlarla kullanılan arazilerin yüzölçümünü 2021 yılı itibariyle 739 bin hektara çıkarmıştı."Orman alanlarımızı ülkemizin yüzde 30’una çıkaracağız" vaadi oldukça yapılabilir görünüyor. Öte yandan bu çok büyük bir atılıma da işaret etmiyor çünkü zaten Tarım ve Orman Bakanlığı'nın üç yıl önceki verilerinde dahi orman alanları ülkenin %29.4’ünü kapsıyor. Dolayısıyla bu vaat yaklaşık 4 milyon 700 bin hektar alanın ormanlaştırılmasını vaat ederken bir yandan da bu alanın hemen hemen yüzde 15’i kadar hâlihazırda ormanlık olan alanları da özel teşebbüslere açıyor.Kent ormanlarımızın dönüşümüne ise belki İstanbul örneği üzerinden bakmak faydalı olacaktır. Elbette ki şehirleşme, sanayileşme ve yoğun göç koşulları altında bir şehrin çehresinin değişmemesini beklemek imkânsız olur ancak doğru politikalarla ve bütüncül, ekosisteme saygılı ve planlı bir şehirleşmeyle de bugün "Avrupa’nın en büyük kenti" diye nitelendirilen megakentte yaşanan birçok sorun minimize edilebilirdi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün notu: 20 yıllık iktidar süresince ormanların durumu hakkında bir trend yakalanabilirdi. Giderek azalan ve artık ciddi bir risk altında olan Kuzey Ormanları'nı korumak için birleşen Kuzey Ormanları Savunması, üçüncü havalimanı, üçüncü köprü, Kanal İstanbul gibi “mega projelerin” bütün ekosisteme geri dönülemez yaralar açtığını söylüyor, bu rant projelerini “sermayenin yaratıcı yıkımı” olarak değerlendiriyordu.&nbsp;</li></ul>6566 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı şöyle diyordu:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Rize ili, Çamlıhemşin ilçesi sınırları içerisinde bulunan Ayder Yaylası Doğal Sit Alanı’nın koruma statüsünün değerlendirilmesi sonucunda, ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanın kesin korunacak hassas alan olarak tescil ve ilan edilmesine 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 109’uncu maddesi gereğince karar verilmiştir.”</blockquote>Ancak AK Parti, 2023 seçimleri için yayımladığı vaatlere şunu da ekledi:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Ayder Yaylamızda, doğal dokuyu korumak amacıyla içme suyu, kanalizasyon, yağmur suyu, otel ve yeraltı otoparkıyla; 2023 yılının ilk çeyreğinde milletimizin istifadesine sunacağız.”</blockquote>Buna karşın herhangi bir proje örneği veya metot bu vaadin içinde sunulmamıştı. “Böyle bir sit alanının oteller, otoparklar ile donatılması bu bölgeyi riske edecek mi?” sorusunun yanıtı da maalesef belirsiz.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;Bu sırada bir de İkizdere Yaylası'nda yaşananları hatırlayalım: 2021 yılında İkizdere Yaylası yakınında kurulacak taş ocağına karşı yerli halk ayaklanmış, böylesi bir projenin yayla boyunca ekili bütün araziye zarar vereceğini, bölgede üretilen çayın kalitesini ciddi oranda düşüreceğini ve halkı ekonomik bir çıkmaza sokacağını söylemişlerdi. Hukuki süreç hâlâ devam ediyor ve İkizdere Yaylası’nın akıbeti hâlen belli değil.</li></ul>Sesi duyulmayanların geçmiş sayılarında da birçok kez AK Parti’nin özellikle dezavantajlı gruplar adına verdiği vaat ve gerçekleştirdiği icraatın Avrupa Birliği (AB) ilişkileriyle doğrudan bağlantılı olduğunu belirtmiş, AB’ye üyelik gündeminin askıya alınması sonrasında değişen icraatları incelemiştik. Bu durum, çevre konusunda da pek farklı değil.&nbsp;AK Parti “HEDEF 2023” sloganıyla yaymnladığı 2011 Seçim Beyannamesinde çevre konusu ve AB kesişimi adına şunları söylüyordu:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp;“Avrupa Birliği’nin taraf olduğu ‘Uluslararası Çevre Sözleşmeleri ve Protokollerine’ dahil olma işlemleri tamamlanacaktır. ”</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Avrupa Birliği’ne tam üyelik sürecinde, mevzuat uyumu öncelikli bir konu olarak gündemde yer alacaktır. Türkiye; 300’ü direktif şeklinde olmak üzere 560’ı aşkın mevzuatı bünyesinde bulunduran Avrupa Birliği Çevre Müktesebatı’nın gereklerine tamamen uymaya ve bunları uygulamaya yansıtacak koşulları sağlamaya devam edecektir.”</li></ul></blockquote>2023 yılına geldiğimizde ise beyannamede sadece&nbsp;“Taraf olduğumuz Paris Anlaşması kapsamında 2053 net sıfır emisyon ve yeşil kalkınma hedefimizi dünyaya ilan ettik.”&nbsp;diyor ancak Paris İklim Anlaşması haricinde AB’yi de ilgilendiren herhangi bir anlaşmadan bahsedilmiyor - ki Paris İklim Anlaşması da zaten Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında imzalanmıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geniş açı: Çevre adına büyük kazanımlar yaratabilecek anlaşmalar ya da bunları uygulamamıza alan sağlayacak kanunlar Türkiye’nin dış politikasında değişim sebebiyle askıya alındı ve çevre bu bağlamda ana odak değil, ikincil bir kazanım durumuna sokuldu.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hasankeyf: “Bu gerçek ve içten bir veda”</h3>Bu yazıyı bitirirken değinmeden geçemeyeceğimiz en önemli olaylardan biri Hasankeyf’in sular altında kalmasıydı. Olay 2020 yılında, yakındaki barajın taşması sonucu olmuştu, yerel yönetimlerde HDP’li Belediye Başkanı Mehmet Demir’in tutuklanmasının ardından onun yerine atanan vali Hulusi Şahin vardı. Bu sırada Yeni Hasankeyf bölgesinde su kaynağından, mal kayıplarının telafisine kadar birçok güncel gündem problem hâline gelmişti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası:&nbsp;Çevre sadece ormanlardan, sadece sularımızdan ibaret değil, onun üstünde var olan bütün canlılar, bütün ekosistem ve buralarda yüzyıllar boyu sürüp gelmiş, kurulmuş kültürel mirası da içinde barındırıyor. Belki de bu yüzden, Hasankeyf’in önce yanlış sulanma sebebiyle sular altında kalması sonrasında bölgenin imarına dair çıkan şaibeler bize önemli bir şey söylüyor. 12 bin yıllık köprünün sular altında kaldıktan sonra beton kaplanmasının gösterdiği bir şey var: yasa yapıcılar, uygulayıcılar, 12 bin yıldır sürüp gelmiş insanlık mirasını koruma bilincinde değiller.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1683287232809.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h3><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bu yazı boyunca AK Parti’nin bu seçim döneminde verdiği bütün çevre vaatlerini inceleyemedik. Bu vaatlerin bir kısmı önceden verilmiş vaatlerin devamı, bir kısmı da yeni olan ancak ölçülemeyen vaatlerdi. Örneğin:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Marmara Denizi’ne gelen kirlilik ve besin yükü kademeli olarak azaltılacaktır.”&nbsp;</li></ul></blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 69, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Yeşil bina ve yerleşmeler hakkında toplumsal farkındalığın oluşturulmasını ve yeni yapılacak orta ve büyük ölçekli kamu binalarının Ulusal Yeşil Sertifika almasını sağlayacağız.”&nbsp;</li></ul></blockquote>Bu gibi vaatler, bahsedilenlerin nasıl, hangi zaman sürecinde yapılacağı gibi kritik bilgileri içermiyor.&nbsp;Çevre konusunda bilinci arttırmak, STK'ların ve aktivistlerin göz ardı edilemez çabaları bu konunun çözümünde çok önemli bir yer tutuyor. Ancak bu çabalar yasalarla, yaptırımı yüksek ceza ve regülasyonlarla desteklenmedikçe, bu kadar küresel ve büyük ölçekli bir sorunda çözüme ulaşmamız zorlaşıyor. Bu bağlamda politika yapıcıların üzerinde çok büyük bir görev var ve her siyasetçinin de bu görev bilinciyle hareket etmesi gerekiyor. Umuyoruz ki durum daha da çığırından çıkmadan, çevre için somut ve sürdürülebilir adımlar atılır, yaşadığımız bu dünya ile barışırız.

Vaat

Müthiş bir tahribatın içinde, iklim krizi ve soyu tükenen binlerce tür canlıyla sesini duyuramayan doğaya yönelik vaatler neler?

Sesi Duyulmayanlar #4: Doğa

Yazı:&nbsp;Melek Mutioğlu Özkesen, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi &nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">6 Şubat depreminin üzerinden neredeyse bir buçuk ay geçti ve depremin ardından barınmaya ilişkin sorunlar hâlâ tümüyle çözülebilmiş görünmüyor. Bir yanıyla çadır tedariğinde gecikmeler yaşanırken, diğer yandan mevcut çadırlar da sağanak yağış ve oluşan sel baskınları nedeniyle oldukça hasar görmüş durumda. Mevcut durumda birçok açıdan çözülemeyen barınma sorununa ilişkin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bir yıl içerisinde yeni konutların inşaasının tamamlanacağı vaadini verdi. Bunun hemen ardından da 24 Şubat 2023 tarihli OHAL Kararnamesi ile <a fr-original-style="" href="chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https%3A/www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4342.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">4342 sayılı Mera Kanunu</a> ile <a fr-original-style="" href="chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https%3A/www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.6831.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">6831 sayılı Orman Kanunu'nun ek 16'ncı maddesinde</a> belirtilen alanların vasfının değiştirilmesine ve bu yerlerin Hazine adına tescil edilerek, yerleşme ve yapılaşma projeleri için tahsis edilmesine olanak tanındı.<a fr-original-style="" href="https://csb.gov.tr/ohal-kapsaminda-yerlesme-ve-yapilasmaya-iliskin-cumhurbaskanligi-kararnamesi-resmi-gazetede-bakanlik-faaliyetleri-38448" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Düzenlemeye göre</a>, “Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) yeni yerleşim yerlerinin tespitine ilişkin görev ve yetkileri saklı kalmak kaydıyla”, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkili merci olacak ve Bakanlıkça onaylanan plan ve parselasyon planlarında, “İmar Kanunu’nun plan ve parselasyon ile ilgili işlemlerindeki askı, ilan, itirazlara ilişkin hükümleri uygulanmayacak.” Daha açıkça ortaya koymak gerekirse, ormanlar ve meralar iskana ve imara açılacak ve bu alanların tahsis edildiği projeler için – örneğin konut projeleri – imar planı şartı aranmayacaktı. Tabii bu düzenleme birçok bilim insanı ve sivil toplum kuruluşu tarafından büyük tepkiyle karşılandı. Kararın yaratacağı ekolojik sorunlara ve imar planı olmadan yapılacak herhangi bir yerleşme planının yaratacağı problemlere dikkat çekildi.Bununla birlikte, ormanların ve meraların yapay alanlar olarak niteleyebileceğimiz konut projeleri ya da diğer kentleşme projelerine tahsisi yeni bir gelişme değildir. 2000’li yıllar boyunca tarım arazilerinin, ormanların, meraların, yaylaların ve otlakların kullanım amacı değiştirilerek, özelleştirilerek ya da farklı mekanizmalarla ticarileştirilerek alt yapı ve üst yapı projelerine, turizm, hizmet, inşaat, enerji, madencilik gibi çeşitli sektörlerin yatırımlarına tahsisi mümkün hâle getirilmiştir. Örneğin tarım arazilerinin doğal afet durumunda gerekli görüldüğü hâllerde amaç dışı kullanımına ilişkin koşullar 2005 yılında <a fr-original-style="" href="chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https%3A/www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5403.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu</a> bağlamında çoktan belirlenmiştir. Benzer şekilde meraların amaç dışı kullanımı ve vasfının doğal afet koşullarında değiştirebileceğine dair düzenleme de 2004 yılında <a fr-original-style="" href="https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/06/20040608.htm#22" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">5178 Sayılı Kanunla</a> uygulamaya konmuştur. Dolayısıyla deprem bölgesindeki ormanlar, meralar ve tarım arazilerine ilişkin düzenlemeler uzun yıllardır toprak tasarruflarında meydana gelen dönüşümün devamı olarak görülebilir.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/5/1679070705272.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.49" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: <a fr-original-style="" href="https://www.eea.europa.eu/themes/landuse/land-cover-country-fact-sheets" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avrupa Çevre Ajansı</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/indicators/land-take-2/assessment-1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avrupa Çevre Ajansı’nın 2019 verilerine</a> göre Türkiye konutlandırma, hizmet ve rekreasyon alanları, sanayi ve ticari bölgeleri, ulaşım ve alt yapı çalışmaları, madenler, taşocakları, atık alanları ve inşaat sektörü/betonlaşma gibi dinamikleri içine alan “kentleşme ve yapay alanları çoğaltma” indeksinde, yıllık %1,3 artışla, Avrupa ülkeleri arasında İspanya’dan (%1,5) sonra ikinci sıradadır. Tabloda da görülebileceği gibi, 2006 yılından bu yana Türkiye’de yüzölçümü olarak bakıldığında artış gösteren alanlar yapay alanlar ve su kaynaklarıdır. Buna karşılık ekilebilir arazilerin, meraların ve yaylaların, ormanların, otlakların ve fundalıkların zaman içinde artan oranlarla azaldığını söylemek mümkün. Bu gelişmede ve de özellikle tarım arazilerinin 2006 sonrası azalmasında 2005 yılında yürürlüğe konan Toprak Koruma Kanunu’nun büyük etkisi oldu.Toprak Koruma Kanunu ile, önceleri sadece savunma, doğal afet, yerleşim yeri gibi sebeplerle esnetilen amaç dışı kullanım koşulları, altyapı, üstyapı faaliyetleri, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı gibi faaliyetleri de içine alacak şekilde genişletildi. Dolayısıyla tarım arazilerindeki tasarruf dönüşümünün ve özellikle betonlaşmanın 2005 sonrası daha da yoğunlaşması bu anlamda bir tesadüf değildi. Aynı rapora göre, 2006-2012 yılları arasında tarım arazilerinin tarım dışı tasarruf alanlarına bakıldığında su kaynaklarının yüzde 32, inşaat projelerinin yüzde 21, kentleşme projelerinin yüzde 17 oranında olduğu görülüyor. Öte yandan, rapora göre, ormanlar da 2012 sonrasında çarpıcı bir oranla azalıyor; bu da 2012 yılında yürürlüğe giren 2/B kanunuyla ilişkilendirilebilir.<a fr-original-style="" href="https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/04/20120426-1.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2/B kanunu</a> ile orman rejimi dışına çıkarılan araziler turizm, maden, alt yapı gibi çeşitli sektörlerin yatırımcılarına açık hâle geldi; bu arazilerin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na, TOKİ’ye, ilgili büyükşehir belediyelerine tahsis edilmesinin önü açıldı. 2008 yılında çıkarılan <a fr-original-style="" href="https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/05/20080515-1.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">5761 sayılı Kanun</a> ve 2014 yılında çıkarılan <a fr-original-style="" href="https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/09/20140911M1-1.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">6552 sayılı Kanun</a> da orman arazilerinin turizm yatırımlarına tahsisini mümkün hâle getiren düzenlemeler olarak bu tabloyu etkiledi. Benzer şekilde, meralar 2004 yılı itibariyle köylere yönelik ihtiyaçlar, olağanüstü durumlar ya da ülke güvenliği ya da doğal afet bölgelerinde yerleşim yerleri gibi uygulamalar için vasfı değiştirilebilir ve tahsis edilebilir durumdayken, 2014, 2017 ve 2018 tarihlerinde çıkarılan çeşitli kanunlar ile bu tahsis koşulları genişletildi. Bu kanunlarla meraların kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olan uygulamalar, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, organize sanayi bölgeleri gibi çeşitli projelere tahsisi mümkün hâle getirildi. Dolayısıyla ormanlar, meralar, tarım arazileri gibi kaynakların tasarrufuna ilişkin dönüşümler tüm 2000’li yılları kapsayacak şekilde oldukça uzun erimli bir sürecin neticesidir.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/5/1679071340018.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.69" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.sondakkahaber.net/deprem-sonrasi-akilalmaz-goruntuler-kahramanmarasta-fay-hattinin-gectigi-tarlalar-ikiye-bolundu/295129/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Maraş’ta fay hattının geçtiği yerlerde ikiye bölünen tarlalar</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Deprem bölgesinde meralar, otlaklar, fundalıklar ve tarım arazileri bölge ekonomisinin en temel üretim ve geçim kaynakları arasındadır. Ülkemizdeki toplam hayvansal ve bitkisel üretim değerinin yaklaşık beşte biri depremden etkilenen bölgelerden karşılanıyor. Dolayısıyla bu coğrafyada tarım arazilerinin, ormanların, meraların ve otlakların tasarrufundaki dönüşüm hem ekolojik olarak hem de sosyoekonomik açıdan oldukça kritik nitelik taşımaktadır. Buna karşılık ülke genelinde olduğu gibi deprem bölgesinde de 2005 yılından bu yana işlenen tarım alanı azalırken, buna karşılık yapı ruhsatı verilen ve yapı kullanım izin belgesi verilen alanlar ise giderek arttı. Rakamlar durumun ciddiyetini çok net bir şekilde gözler önüne seriyor.Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre 2005 yılından 2021 yılına kadar geçen sürede toplam işlenen tarım alanı (hektar cinsinden) Adıyaman’da yüzde 29, Gaziantep’te yüzde 40, Hatay’da yüzde 37, Malatya’da yüzde 40, Kahramanmaraş’ta ile yüzde 21 azalmış görünmektedir. Aynı zaman dilimi içerisinde bu şehirlerde verilen yapı ruhsatına göre yüzölçüm miktarı ise Malatya’da yüzde 93, Gaziantep’te yüzde 214, Hatay’da yüzde 70, Malatya’da yüzde 48, Kahramanmaraş’ta yüzde 70 oranında artmıştır. İmar aflarının bu tabloya etkisini daha net görmek istediğimizde ise yapı kullanma izin belgesine göre yüzölçümüne bakmak daha gerçekçi bir tablo sunar çünkü iskan hakkını da içine alan bir göstergedir. <a fr-original-style="" href="https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/sorguSayfa.do?target=degisken" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">TÜİK verilerine göre</a> aynı zaman dilimi içerisinde verilen yapı kullanma izin belgesine göre yüzölçümü Adıyaman’da yüzde 640, Gaziantep’te yüzde 965, Hatay’da yüzde 472, Malatya’da yüzde 466, Kahramanmaraş’ta ise yüzde 297 oranında artmıştır. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/2/5/1679071487118.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="3.72" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><img src="https://images.aposto.com/2023/2/5/1679071516141.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.84" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" width="558" fr-original-style="" style="border-collapse: collapse; border: none; empty-cells: show; max-width: 100%; box-sizing: border-box;"></table>Kaynaklar: TÜİK<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Sonuç olarak, deprem bölgesinde yapay alanların ve yapıların rakamlarındaki artışın astronomik seviyelere ulaştığını söylemek mümkün. İmar afları da dahil olmak üzere yapılaşmayı teşvik eden ve doğal toprak kaynaklarının tarım-dışı sektörlerin yatırımlarına tahsisini mümkün kılan düzenlemelerin bu astronomik artışı teşvik ettiği de çok açık. 6 Şubat depremlerinin yarattığı yıkım, doğal kaynaklardaki tasarruf dönüşümünün ve buna paralel olarak yapılaşma biçimleri ve yapay alanların çoğalma eğilimlerinin yarattığı yapısal, sosyoekonomik ve ekolojik tahribatı -maalesef ki- çok acı bir şekilde gözler önüne serdi. Bu bağlamda, 24 Şubat’ta çıkarılan OHAL Kararnamesi yeni bir düzenleme niteliği taşımasa da, depremin görünür hâle getirdiği bu tahribatı devam ettirme endişesi yaratıyor.Bilim insanlarının yaptığı <a fr-original-style="" href="https://yesilgazete.org/ormanda-yapilasmanin-onunu-acan-kararname-bircok-afete-davetiye-cikariyor/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamalara</a> göre bu endişenin iki temel kaynağı var. Birincisi, yapılacak yeni yerleşim alanları için imar planlarının göz ardı edilmesi hem yapıların güvenliğini ve sağlamlığını hem de çevresel ve kültürel dokuların güvenliğini tehdit ediyor. İkincisi, geçtiğimiz hafta bölgede yaşanan sel baskınlarının ve kuraklık verilerinin de ortaya koyduğu gibi, ekolojik kaynaklara ilişkin bu tarz tasarruflar artık eskisinden çok daha fazla dikkat gerektiriyor. Çünkü erozyon, sel, kuraklık gibi doğal afetler ve sorunlara karşı direncin en önemli kaynağı olan ormanlar ve diğer biyoçeşitlilik alanları zaten hatırı sayılır oranda azaldı. Bütün bunlar bir arada düşünüldüğünde orman ve meraların OHAL Kararnamesi’nin öngördüğü biçimde yapılaşmaya açılma kararı, her boyutuyla deneyimlediğimiz iklim krizi ve yapay alanlardaki çoğalmayı da göz önüne alacak şekilde bilimsel bir yaklaşımla ve danışmanlıkla yeniden ele alınmalı ve buna bağlı olarak yeni çözümler üretilmelidir.

Zappa Zamanlar

6 Şubat depremlerinin yarattığı yıkım, doğal kaynaklardaki tasarruf dönüşümünün ve buna paralel olarak yapılaşma biçimleri ve yapay alanların çoğalma eğilimlerinin yarattığı yapısal, sosyoekonomik ve ekolojik tahribatı -maalesef ki- çok acı bir şekilde gözler önüne serdi.

6831 sayılı Orman Kanunu ile ilgili hikayeler